40 MÙA CHIM XÂY TỔ

 (Tặng mái trường tuổi 40)

Tác giả: Trung tướng, PGS, TS Phạm Quốc Trung

 Hiệu trưởng Trường Đại học Chính trị.

Màu thời gian thấm đậm lớp rêu phong

Đẹp nguyên sơ mái trường Thành Cổ

Cây phượng già đã bao mùa hoa đỏ

Tiễn vạn bước chân đi bốn phương trời.

Sắc màu nhân văn lan tỏa nơi nơi

Bên cây súng luôn có đàn, có sách.

Khi Tổ quốc cần, máu xương không tiếc

Nguyện nằm lại biên cương, mãi mãi không về…

Bốn mươi năm vượt gian khó bộn bề

Qua bao lần thay tên, nhập, tách

Trăn trở, miệt mài bên từng trang sách

Để lý luận gần hơn thực tiễn chiến trường.

Bài học hôm nay trên bục giảng đường

Đèn trình chiếu thay dần bụi phấn.

Hoa khoe sắc bên dây phơi áo lính

Giúp thăng hoa câu “quan họ yếm đào”.

Mấy thế hệ chung bước dưới cờ sao

Cây trái chín, nụ chồi tiếp nối

Pho sử Trường mở sang trang mới

Vẫn đậm tên ai xây móng, đắp nền.

Làn hương thờ các Liệt sĩ học viên

Tỏa nhuộm màu xanh lá xà cừ cổ thụ

Che bóng mát gọi chim về xây tổ

Để một mai tung cánh hướng chân trời./.

                   ***

ĐỌC BÀI THƠ “40 MÙA CHIM XÂY TỔ” CỦA PHẠM QUỐC TRUNG

Hồng Chuyên

Một mái trường tọa lạc trong thành cổ, rêu phong, đã bao năm thăng trầm tách nhập, nhưng ngôi trường ấy đã vượt qua, đã đào tạo hàng vạn học học viên cán bộ. Ngôi trường ấy luôn gắn liền với chiến trường, gắn trực tiếp, máu xương của cán bộ học viên nhà trường đã nhuộm đỏ biên cương Tổ Quốc

Ngôi trường ấy đào tạo ra những người cầm súng, nhưng bên súng luôn có sách có hoa có đàn, ấy là đặc trưng của đào tạo cán bộ chính trị, là truyền thống Trường Sĩ quan Chính trị. Ngôi trường ấy lại được đắm mình trong một vùng văn hóa quan họ càng làm thấm đượm và thăng hoa thêm chất nhân văn.

Đã 40 năm, biết bao thế hệ đã góp công tạo lập, và giờ đây ngôi trường đang từng ngày từng giờ thay đổi, tiếp cận nhanh chóng với hiện đại, nhưng người sau luôn trân trọng ghi nhớ công lao của các thế hệ đi trước. Mãi mãi ngôi trường như tổ ấm, nuôi lớn bao thế hệ tiếp nối nhautừ đây tung cánh tới bốn phương trời…

Có người sẽ nghĩ là tôi đang tóm tắt lịch sử Trường Sĩ quan Chính trị? không, đừng ngạc nhiên, tôi vừa tóm tắt nội dung bài thơ 6 khổ 24 câu “40 mùa chim xây tổ” của Phạm Quốc Trung.

Có thể nói không ai giỏi hơn Phạm Quốc Trung trong việc khái quát những gì cần nói và đưa vào thơ, tất cả như được cô đặc, chắt lọc lại trong bài thơ, từng giọt, từng chữ. 

Nhưng nội dung cũng chỉ là một nửa, thậm chí ít hơn. Tác giả không chỉ muốn người đọc hiểu mà còn muốn người đọc cảm được tinh thầnbài thơ qua những biểu tượng, những hình tượng mà chỉ có người “Sĩ quan chính trị” mới hiểu, đó là cây xà cừ cổ thụ, là cây phượng già mỗi mùa tan trường lại trổ hoa đỏ rực, là khói hương lan tỏa từ phòng tưởng niệm, là sự trăn trở để nhà trường gần hơn với chiến trường, là những bộn bề gian khó mà chỉ riêng ngôi trường này mới trải qua. Tất cả được tác giả nói đến nhẹ nhàng, thậm chí thoáng qua nhưng trong đó trĩu nặng sự trân trọng, yêu mến, trăn trở. Đó là cả một tình yêu.

Tôi đặc biệt thích khổ cuối:

“Làn hương thờ các liệt sĩ học viên

Tỏa nhuộm xanh lá xà cừ cổ thụ

Che bóng mát gọi chim về xây tổ

Để một mai tung cánh hướng chân trời./.”

Người đọc sẽ thích thú với hình tượng làn khói hương thiêng liêng bay lên như nhuộm xanh thêm vòm xà cừ, để cái vòm xanh đó che chở cho tổ ấm nuôi lớn những cánh chim ngày mai sẽ tung cánh bay rộng bốn phương trời. Ai ở Sĩ quan chính trị cũng biết cả tòa nhà S50, nơi có Phòng tưởng niệm trọn vẹn nằm dưới bóng cây Xà Cừ cổ thụ. Chắc hẳn tác giả từng đứng giữa sân, nhìn những làn khói bay ra từ phòng tưởng niệm và nghĩ tới câu thơ này. Sự hy sinh của các liệt sĩ không bao giờ là uổng phí, sự hy sinh đó đang góp phần vào sự nghiệp trồng người của Trường Sĩ quan Chính trị. Quá khứ tiếp nối tới hiện tại, tương lai. Chỉ có như thế mới chúng ta mới có thể đào tạo ra những Con Người, những Cán Bộ Đảng Viên viết hoa. Chỉ có thể đi tới, bay tới tương lai từ sự trân trọng thực sự với lịch sử hào hùng.

Tôi chợt hiểu phải tâm huyết lắm, nung nấu lắm mới viết được như thế.

NGUYỄN VĂN THƯỞNG::

Một bài thơ hay không phải chỉ mượt mà ở câu chữ, mà trên hết là ở tình cảm của tác giả thấm ướt bên trong, quan trọng hơn là thông điệp mà nó mang đến cho người đọc. Chắc hẳn không ai trong chúng ta lại không lưu giữ trong mình hình ảnh về một mái trường, về thầy, về cô. Thứ tình cảm thuần khiết ấy ai cũng biết, ai cũng có thể cảm nhận được, nhưng không phải ai cũng biểu cảm được.

Ngôi trường này, vòm Thành này đã thiết thân với biết bao thế hệ, biết bao con người. Vậy nhưng đã có mấy người nói lên tình cảm của mình về nó. Và vì thế, viết về nó, từ trước đến nay, bằng văn, bằng thơ hay nhạc, chắc hẳn chỉ đếm trên đầu ngón tay một số ít sáng tác thực sự sâu sắc và có ý nghĩa.

Bài thơ này của Thủ trưởng đã nói hộ tiếng lòng của rất, rất nhiều thế hệ cán bộ, học viên, nhân viên Nhà trường. Nếu không phải là người có tình cảm sâu sắc và thực sự nhiệt tâm với sự phát triển của Nhà trường, với sự nghiệp trồng người thì với một người mới chỉ gắn bó một thời gian ngắn sẽ không thể viết được những lời thơ ý nghĩa như thế (bởi có rất nhiều người gắn bó cả đời mà cũng có viết được gì đâu). Ngôi trường này thực sự may mắn có một Người Thầy như thế (trong tâm trí của em cho đến bây giờ, và có lẽ mãi về sau này nữa, sẽ luôn ấn tượng và khắc in hình ảnh một dáng người thoăn thoắt đạp xe, thoăn thoắt lần gỡ những gian khó cho ngôi trường này, mộc mạc vậy nhưng sao xúc động thế. Một bài học về sự giản dị, sâu sát, cụ thể mà nhiều người trẻ chúng em đang thiếu.

Trở lại với bài thơ, dù không dài nhưng nó là bức tranh sinh động, đầy đủ về quá trình xây dựng và trưởng thành của Nhà trường bằng những hình ảnh mộc mạc, chân thực nhưng lại là chứng nhân của những thăng trầm. Đó là vòm Thành phong rêu, là cây phượng già, cây xà cừ cổ thụ…Nhưng hơn hết là về những con người nơi đây: nhân văn (bởi chất quan họ, bởi chất chính trị), sống thanh tao và cống hiến hết mình.
          Và nữa, trung thành với truyền thống không có nghĩa là quay về với quá khứ mà là đem hết sức mình để tiến về tương lai, sải tung cánh để “hướng chân trời”. Suy cho cùng, vì ngược gió mà diều mới bay lên được. Nên phải chăng, hãy thay đổi cách nghĩ, thay vì cứ lấy vượt khó làm cái cớ để vin vào mà tự trói mình trong nếp nghĩ cũ và bằng lòng với những gì đang có, thì hãy coi ngược và vượt khó là cách để khẳng định, để trưởng thành.

***

Trong suốt chặng đường lịch sử 40 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, trải qua những cung bậc thăng trầm của sự nghiệp đào tạo cán bộ chính trị cấp phân đội. “Mái trường trong lòng Thành cổ” đã bao lần đổi tên, tách, nhập nhưng vẫn sắt son với con đường hướng tới mục tiêu đã định. Đã có biết bao thế hệ học viên về nhập Trường, rồi sau thời gian đào tạo lại ra đi khắp mọi miền Tổ quốc để cống hiến con tim, khối óc và cả máu xương cho Tổ quốc thân yêu… Tại buổi gặp mặt kỷ niệm 33 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11/1982 - 20/11/2015), trong giây phút xúc động trước công lao to lớn của các thế hệ thầy giáo, cô giáo đã cống hiến trí tuệ và công sức cho sự nghiệp giáo dục - đào tạo của Nhà trường, bằng tâm hồn nghệ sĩ của một vị tướng tài ba, đồng chí Trung tướng, PGS, TS Phạm Quốc Trung, Hiệu trưởng Nhà trường đã cảm tác bài thơ “40 mùa chim xây tổ” gửi tặng các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên, nhân viên, chiến sĩ Nhà trường. Ban Biên tập Website Trường Đại học Chính trị trân trọng gửi tới bạn đọc bài thơ đầy cảm xúc và giàu ý nghĩa này.

VĂN LÂM:
Vẫn biết thơ là hương nhụy của cuộc sống, là “thi trung hữu họa” nhưng khi cảm thụ bài thơ này, nhất là những người đã, đang học tập, rèn luyện, công tác tại Mái trường Sĩ quan Chính trị sẽ mau chóng  được cuốn hút, đồng cảm với tác giả trước bức tranh sống động, linh thiêng, lắng sâu của “rêu phong Thành cổ, hoa phượng đỏ, cây xà. cừ cổ thụ…” và hơn hết là dặm dài bước dựng xây, trưởng thành của tình đất, tình người bao chứa trong cái nôi đào tạo nên đội ngũ cán bộ có trọng trách giữ lửa nhiệt tình, niềm tin, sẵn sàng hiến dâng Tổ quốc cho những con người trong lực lượng vũ trang., 

           Khi giai điệu của thi phẩm cất lên, là lúc con tim được đánh thức trước nét trang nghiêm, tràn đầy tính nhân văn của không gian thơ  có phần cổ kính, hoài niệm, in đậm truyền thống hào hùng được hóa thân vào văn vật rất đỗi gần gũi, vào bảng lảng khúc bi tráng về những Anh hùng Liệt sĩ lan tỏa từ nơi tưởng niệm.

          Có nhà thơ đã nói đến “đất ở/ tâm hồn” để diễn đạt cái thực bình thường có thể nắm bắt, nhìn nhận nhưng kèm theo đó là cái sâu lắng trong tâm hồn khi được nhìn, thẩm thấu sâu hơn.

          Thêm một lần hiểu thơ là hương nhụy, hữu họa trong thơ là chấm phá, điểm nhãn.
. Đỗ Đức Mạnh

Chúng tôi  từ khắp mọi miền quê về đây, vinh dự tự hào mang trên mình màu xanh áo lính, được học tập công tác dưới mái Trường Sĩ quan Chính trị, ngôi trường thân yêu tọa lạc trong Thành cổ rêu phong cùng thời gian, trải qua biết bao thăng trầm của lịch sử đất nước, bên sông Cầu, con nước bình yên trĩu nặng phù sa bồi đắp cho miền quê Kinh Bắc, có điệu Quan họ thiết tha " người ơi người ở đừng về’’.

40 năm là một dấu son, in đậm vào tâm trí của biết bao con người đã và đang có thời gian học tập, công tác tại đây, với tình cảm của riêng mình Thầy Hiệu trưởng, Trung tướng, PGS, TS Phạm Quốc Trung đã viết lên những vần thơ chứa đựng trong đó là những tình cảm, tâm tư, xúc động, trước những tấm gương hy sinh anh dũng của các Anh hùng, Liệt sĩ của Nhà trường ở trên trận tuyến chiến đấu chống kẻ thù, bảo vệ Tổ quốc, trong cuộc sống đời thường, trong thực hiện nhiệm vụ giảng dạy, học tập và công tác hay là những chặng đường đầy gian khổ mà Mái trường đã vượt qua đã được gửi gắm qua những vần thơ:

‘’Màu thời gian thấm đậm lớp rêu phong

                                   Đẹp nguyên sơ mái trường Thành Cổ

                                  Cây phượng già đã bao mùa hoa đỏ

Tiễn vạn bước chân đi bốn phương trời.’’

Đó chính là mái Trường Sĩ quan Chính trị, ngôi trường đào tạo ra những cán bộ chính trị cấp phân đội, giảng viên khoa học xã hội và nhân văn quân sự cho toàn quân với truyền thống rất đỗi tự hào và cao quý, vừa mang đậm nét thơ, ca, nhưng lại chứa đựng những tình cảm sâu nặng của Người Thầy với sự nghiệp giáo dục, đào tạo của Đất nước và Nhà trường, tình cảm với các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên của Nhà trường, mà không gì có thể so sánh nổi, mặc dù thời gian có thể làm mọi thứ thay đổi, nhưng tâm huyết với sự nghiệp trồng người thì còn mãi với thời gian.

‘’Sắc màu nhân văn lan tỏa nơi nơi

Bên cây súng luôn có đàn, có sách.’’

40 năm một chặng đường cũng đã có thể nói là dài với biết bao thành tích đã đạt được, những tấm huân chương lấp lánh trên Quân kì của Nhà trường đã nói lên điều đó, trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, công sức, máu xương của cán bộ, học viên của Nhà trường đã đổ xuống.

‘’Khi Tổ quốc cần, máu xương không tiếc

Nguyện nằm lại biên cương, mãi mãi không về…’’

Và trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hôm nay, ở nơi đâu cũng có bóng dáng của những học viên, cán bộ Nhà trường, và cũng từ Mái trường này lớp lớp cán bộ, học viên ra trường đã hoàn thành chức trách nhiệm vụ trên các cương vị công tác.

Và không chỉ ở khổ thơ trên mà cả bài thơ đã toát lên một tình cảm đặc biệt qua ánh nhìn tinh tế của Thầy về lịch sử, truyền thống, cũng như sự phát triển vươn mình đạt đến những tầm cao mới của hôm nay của các thế hệ đi trước và hiện tại:

‘’Bốn mươi năm vượt gian khó bộn bề

                          Qua bao lần thay tên, nhập, tách

Trăn trở, miệt mài bên từng trang sách

      Để lý luận gần hơn thực tiễn chiến trường’’

 Hôm nay nhịp bước đến giảng đường, với nhiệm vụ học tập và nghiên cứu khoa học, thế hệ của chúng tôi đã có những điều kiện về cơ sở vật chất tốt hơn, mà qua lời thơ của Thầy Hiệu trưởng, chỉ 2 câu thôi:

‘’Bài học hôm nay trên bục giảng đường

Đèn trình chiếu thay dần bụi phấn.’’

Nhưng trong đó chứa đựng là sự quan tâm của quân đội là sự phát triển đi lên của đất nước, để chúng tôi tiếp bước Cha Anh, tiếp lửa truyền thống đã truyền lưu qua biết bao thế hệ, chắc tay súng bảo vệ quê hương, xây dựng quân đội, xây dựng Nhà trường mà qua lời thơ của Thầy như một lời khẳng định, một lời tri ân đến các thế hệ đã đóng góp, cống hiến để dựng xây lên mái trường Sĩ quan Chính trị hôm nay:

‘’Mấy thế hệ chung bước dưới cờ sao

       Cây trái chín, nụ chồi tiếp nối

Pho sử Trường mở sang trang mới

Vẫn đậm tên ai xây móng, đắp nền.’’

Đã biết bao mùa thay lá, đâm chồi, giữa Thành cổ uy nghiêm và tôn kính, như tô thêm vào màu xanh của áo lính, tô thêm vào truyền thống rất đỗi tự hào của Nhà trường, đó là những tán xà cừ cổ thụ tỏa bóng nghiêng che, thoảng quện khói hương thành kính, lòng biết ơn vô hạn đến các Anh hùng, Liệt sĩ của Nhà trường đã không tiếc máu xương mình tô hồng thêm quân sử vẻ vang của quân đội anh hùng của một dân tộc anh hùng:

                          “Làn hương thờ các liệt sĩ học viên

                           Tỏa nhuộm xanh lá xà cừ cổ thụ’’

Và từ đây lớp lớp các thế hệ cán bộ học viên vẫn đang ngày đêm học tập, rèn luyện, phấn đấu, trưởng thành để cống hiến cho đất nước, cho sự nghiệp cách mạng cao cả mà toàn Đảng, toàn dân, toàn quân ta đã kiên định lựa chọn để xây dựng một đất nước Việt Nam mạnh giàu

Và lời cuối bài thơ đã mang trọn vẹn những ý nghĩa nhân văn cao cả ấy, bóng mát của hòa bình, của tự do cho những ước mơ được xây đắp để mai này vút cánh bay lên, trong đó có tất cả chúng ta, những người đứng dưới mái Trường Sĩ quan Chính trị.

                          "Che bóng mát gọi chim về xây tổ

Để một mai tung cánh hướng chân trời”.

Đọc thơ, hiểu thơ và mỗi người sẽ có những cảm nhận khác nhau, với riêng chúng tôi từ bài thơ của Thầy Hiệu trưởng đã cho chúng tôi những cảm nhận như vậy,  xin cảm ơn Thầy vì những vần thơ đầy tâm huyết, xin kính chúc Thầy cùng gia đình mạnh khỏe, hạnh phúc, tiếp tục có những cống hiến xuất sắc cho sự nghiệp cách mạng. Xin cảm ơn thầy, người thầy giáo của những vần thơ tuyệt tác.