Tiếng thơm từ trong Thành cổ

Ghi chép của NGUYỄN VĂN HẢI

Mỗi lần vào thăm Trường Sĩ quan Chính trị, đi qua vòm cổng Thành cổ nhà Nguyễn xuyên qua ba thế kỷ dưới bóng cây si già trăm tuổi cành lá sum suê, tôi đã thấy toát lên vẻ đẹp thâm trầm, cổ kính của một mái trường quân sự mà nhiều người vẫn gọi vui là cái nôi đào tạo “quan văn” cho các đơn vị cơ sở trong toàn quân. Dạo bộ một vòng trong khu vực nội Thành cổ, tôi thấy lòng mình trở nên dịu êm, thư thái bởi những hàng cây cổ thụ rợp bóng, những ngôi nhà giản dị và những khuôn viên, bồn hoa tươi tắn sắc màu.

Sáng sáng, khi các học viên lên giảng đường, đi qua các đường ngang lối dọc, hình như bên tai tôi chỉ thấy tiếng chim ríu rít chuyền cành và thỉnh thoảng nghe thấy tiếng giảng bài trầm ấm của các thầy vọng ra từ các lớp học. Nhưng đến cuối giờ chiều, không gian trong trường trở nên tấp nập, nhộn nhịp khác thường. Trên các ngả đường, nhiều thầy cô trong sắc phục đời thường rộn rã trở về tổ ấm sau những giờ say sưa giảng bài trên lớp. Trước sân nhà của các khối học viên, nơi này là dăm ba tốp bạn trẻ vui vẻ đá cầu; nơi khác là mấy cậu học viên đang chăm chú viết vẽ bảng tin; dưới những gốc cây có vài ba chiếc ghế đá không còn chỗ trống bởi những chàng trai đam mê âm nhạc đang lướt những ngón tay mềm mại trên dây đàn ghi ta… Không khí háo hức, rộn ràng nhất là tại những sân chơi, bãi tập. Trên sân bóng chuyền, đó là những pha chuyền biến hóa, những cú đập bóng thùm thụp hòa vào tiếng hò reo sôi động. Trên sân vận động, đó là những đôi chân săn chắc, thoăn thoắt cùng tranh giành quả bóng đá lăn tròn trên sân để rồi đến lúc cao trào, những tiếng đồng thanh cùng bất chợt vang lên “vào, vào…” như làm rung chuyển, chao đảo cả Thành cổ. Trên khu thể thao quân sự, đó là những đôi tay rắn rỏi chống đẩy lên xuống, những động tác gập bụng dẻo dai và cả những pha nhào lộn trên các khung xà đơn xà kép không khác mấy cảnh diễn viên… làm xiếc. Sau những giờ phút tập trung cao độ tâm trí lực để tiếp nhận, hấp thụ bài giảng của thầy cô trên lớp, có lẽ “đằm mình” vào các hoạt động thể dục, thể thao, vui chơi cuối buổi chiều hằng ngày, học viên như muốn “xả” bớt những lo âu, căng thẳng và hơn thế, muốn khởi động thể lực, dung nạp năng lượng tinh thần để sức khỏe thêm bền bỉ, dẻo dai, tâm hồn thêm thoải mái và đầu óc thêm minh mẫn, khoáng đạt. Việc kết hợp giữa học và rèn, học và chơi, là việc hằng ngày của các học viên Trường Sĩ quan Chính trị.

Lại nói về cái “sự chơi” của học viên sĩ quan chính trị. “Sự chơi” của các em tuy nằm trong khuôn khổ tổ chức, có sự quản lý, điều hành của cán bộ đơn vị và đoàn thanh niên, song nội dung hoạt động rất phong phú, bổ ích, phù hợp với tâm lý lứa tuổi thanh niên và góp phần hoàn thiện mục tiêu yêu cầu đào tạo của nhà trường. Tôi đã có dịp chứng kiến khá nhiều buổi giao lưu văn nghệ của học viên trong trường. Một trong những buổi giao lưu đó là chương trình văn nghệ có chủ đề “Hoài bão cống hiến và khát vọng trưởng thành” của tuổi trẻ nhà trường. Điều đọng lại trong tôi cũng như bao khán giả hôm đó là chương trình này đã có sự kết hợp khéo léo, hài hòa giữa chất “tráng ca” và chất “hoan ca”. Các tiết mục mang đậm chất “tráng ca” đó có thể kể đến: Đảng đã cho ta một mùa xuân (Tốp ca nam nữ), Tổ quốc gọi tên mình (tốp ca nam), Hát về Tổ quốc tôi (đơn ca), Từ làng Sen (hát múa), Ngọn lửa tuổi hai mươi- Lời đất nước gọi ta- Việt Nam gấm hoa (tổ khúc)… Còn chất “hoan ca” là những tiếc mục hết sức sôi động như: Nhảy hip hop, Khiêu vũ thể thao, Bản tình ca tuổi trẻ… Trên nền nhạc với tiết tấu hết sức vui nhộn, rộn ràng, những động tác uốn oéo, lộn nhào, lắc lư của nhóm nhảy hip hop Tiểu đoàn 6 trong tiết mục “Phút giải lao trên thao trường” đầy ngẫu hứng khiến hàng nghìn bạn trẻ đứng ngồi không yên, miệng hô hào, tay vỗ vang, thân thể như cùng “chao đảo, ngả nghiêng” theo những điệu nhảy trên sân khấu rất nhuần nhuyễn, điệu nghệ. Chả thế mà xem xong chương trình này, anh Vương Quốc Tuấn, Bí thư Tỉnh đoàn Bắc Ninh (nay giữ chức Bí thư Thành ủy Bắc Ninh) đã tấm tắc khen bằng một câu ngẫu hứng, hóm hỉnh: “Văn nghệ rất chính trị mà cũng rất đời”. Hàm ý của câu khen đó là, biểu diễn văn nghệ như thế vừa mang tính giáo dục, có chiều sâu, vừa đa dạng, phong phú, đúng nghĩa với chất vui vẻ, tươi tắn của quảng đại quần chúng.

 Trung sĩ Đỗ Đình Phòng, quê ở Vĩnh Phúc, học viên Đại đội 4, Tiểu đoàn 2 vốn là con nhà nông “chính hiệu”. Thuở thiếu thời ở chốn quê nghèo, ngoài những giờ ở lớp, ở trường, Phòng phải phụ giúp bố mẹ công việc đồng áng, nuôi gà, chăn lợn. Cái đôi chân chắc nịch quê mùa của cậu chỉ hợp với cái trò “đá bòng, đá bưởi” thay “đá bóng” trên đường làng ngõ xóm, chứ còn còn múa hát dưới ánh đèn sân khấu lấp lánh thì đối với cậu có vẻ là... “xa xỉ” lắm! Nhưng sau ba năm học ở Trường Sĩ quan Chính trị, từ một người hơi nhút nhát, ấy thế mà nhờ đơn vị hướng dẫn và tạo điều kiện cho “lăn xả” vào các hoạt động văn hóa, văn nghệ, giờ Phòng đã tự tin, đĩnh đạc hơn khi đứng trước đám đông để “hát tặng” đồng đội những bài ca yêu thích trong các buổi sinh hoạt văn nghệ tập thể. Rồi Phòng còn trở thành “diễn viên múa” nghiệp dư mỗi khi đội văn nghệ của đại đội, tiểu đoàn tham gia “thi tài” ở cấp nhà trường. Lúc đưa cho tôi một tấm ảnh chụp với đội múa của đơn vị, Phòng hớn hở khoe rằng, nếu lãnh đạo chỉ huy đại đội, tiểu đoàn không chủ động, nhiệt tình tạo ra các sân chơi, hoạt động ngoại khóa bổ ích, học viên khó có cơ hội được tiếp nhận, hấp thụ những “gu” thẩm mỹ nhân văn, lành mạnh. Hơn thế, nhờ duy trì thường xuyên, tổ chức chặt chẽ các hoạt động tập thể, mỗi học viên còn cơ hội được rèn luyện tâm lý, bản lĩnh cá nhân- những yếu tố rất cần thiết đối với việc hình thành, hoàn thiện phẩm chất nhân cách của người cán bộ chính trị cấp phân đội sau này.

Đại tá, Thạc sĩ Phùng Văn Lập, Phó chủ nhiệm Chính trị nhà trường chia sẻ với tôi rằng, một trong những sân chơi bổ ích thu hút đông đảo học viên tham gia đó là “Câu lạc bộ (CLB) ca khúc”. Sau hơn 5 năm đi vào hoạt động, giờ đây, CLB không chỉ là nơi hội tụ của các hạt nhân văn nghệ “hát hay, đàn giỏi”, mà còn là địa chỉ tin cậy trong việc giáo dục, nâng cao kỹ năng ca, múa, nhạc cho học viên trong trường, tạo điều kiện cho các em được “tắm mình” trong “bầu khí quyển trong lành” của âm nhạc truyền thống dân tộc và những khúc ca cách mạng hào hùng của đất nước, quân đội.

Cũng nhằm gây dựng đời sống tâm hồn phong phú cho cả thầy và trò trong trường, từ lâu Trường Sĩ quan Chính trị đã phát động phong trào sáng tác văn học nghệ thuật. Trong tay tôi hiện đang có hai cuốn sách mang tên “Sách bên hoa, đàn bên súng” và “Mái trường trong tôi” được xuất bản vào năm 2011 và 2013. Hai ấn phẩm với gần 100 tác phẩm văn, thơ, nhạc, họa… là sản phẩm “cây nhà lá vườn” của các thế hệ cán bộ, giảng viên, học viên nhà trường sáng tác trong 5 năm qua, tuy số lượng chưa nhiều, nhưng mỗi tác phẩm là một “hương vị tình yêu”, là tiếng lòng thân thương, trìu mến đã dành tặng cho mái trường mà họ từng gắn bó, yêu thương. Những tình cảm trong sáng của tình thầy trò, những kỷ niệm đẹp đẽ của thời học viên, những ký ức tươi rói về “bảng đen, phấn trắng” và cả những câu chuyện buồn vui trong cuộc sống quân ngũ đã được các tác giả ghi lại, phản ánh, thể hiện qua những cung bậc xúc cảm chân thật, mềm mại…còn neo lại trong tầm hồn người đọc.

Vào website của nhà trường tại địa chỉ “daihocchinhtri.edu.vn”, một trong những chuyên mục nổi bật trên giao diện là trang văn học nghệ thuật chuyên dành để đăng tải những sáng tác mới của cán bộ, giảng viên, học viên nhà trường. Trung tá, Thạc sĩ Phạm Ngọc Bình, Trưởng ban Biên tập- xuất bản (Phòng Khoa học quân sự) nhà trường “bật mí” với tôi rằng, cùng với những thông tin cập nhật thời sự về hoạt động của nhà trường, các gương điển hình tiên tiến, các nội dung liên quan đến giáo dục, đào tạo và nghiên cứu khoa học, thì trang văn học nghệ thuật trên website nhà trường luôn có số lượng truy cập đông đảo nhất. Điều đó chứng tỏ sự quan tâm và cũng là niềm tin yêu mà cán bộ, giảng viên, học viên của nhà trường đã dành cho chuyên mục này.  

Đã từ lâu, Trường Sĩ quan Chính trị có một slogan (khẩu hiệu) rất nổi tiếng mà tất cả cán bộ, giảng viên, học viên đều thuộc nằm lòng, đó là “Sách bên hoa, đàn bên súng, nghiệp trăm năm theo bước Bác Hồ”. Trung tướng, PGS.TS Phạm Quốc Trung, Hiệu trưởng Trường Sĩ quan Chính trị bày tỏ sự trân trọng với người tiền nhiệm đáng kính của mình khi tâm sự với tôi: “Tác giả câu khẩu hiệu này là cố Trung tướng, PGS Văn Cương, nguyên Hiệu trưởng nhà trường, một  vị tướng tài năng, mẫu mực về nhân cách nhà giáo và có nhiều công lao, cống hiến cho nhà trường”.

Im lặng giây lát, với giọng truyền cảm, thầy Trung lý giải: “Sách bên hoa, đàn bên súng” mang hàm ý là, ngoài việc việc trang bị kiến thức văn hóa, khoa học lý luận, kỹ năng hoạt động quân sự, nhà trường còn chăm lo vun trồng, bồi đắp cho học viên những giá trị thẩm mỹ để biết cảm nhận, hưởng thụ, sáng tạo và quảng bá cái hay, cái đẹp. Bởi đội ngũ sĩ quan chính trị tương lai không chỉ là dừng lại ở việc làm công tác Đảng, công tác chính trị, định hướng tư tưởng, giáo dục bộ đội, mà còn là những “kỹ sư tâm hồn” góp phần nuôi dưỡng, vun đắp, làm giàu những giá trị chân- thiện- mỹ cho quân nhân”.

Với mục tiêu ấy, trong suốt quá trình đào tạo, nhà trường rất coi trọng bồi dưỡng, giáo dục nâng cao trình độ thẩm mỹ cho học viên bằng sự kết hợp hài hòa giữa truyền thụ bài giảng sinh động trên giảng đường với những hoạt động trải nghiệm văn hóa hết sức phong phú trong thực tiễn. Đó cũng là nét khác biệt để góp phần làm nên vị thế, thương hiệu của Trường Sĩ quan Chính trị trong hệ thống học viện, nhà trường sĩ quan quân đội. Tôi thầm ngĩ, làm cho cái hay, cái đẹp thấm sâu vào nhân cách những sĩ quan chính trị tương lai, nhà trường đã và đang làm cho “tiếng thơm” tỏa ra từ di sản Thành cổ nhà Nguyễn.

Bắc Ninh- Hà Nội, tháng 1-2016